Metody wyceny
W tym wpisnie opisuję jakie są metody wyceny wartości ekonomicznej usług ekosystemowych.
Wartości ekonomiczne często są dobrze odzwierciedlane przez wysokość ich ceny rynkowej. Czasami jednak rynek na dane dobra lub usługi nie istnieje – tak jest w przypadku wielu dóbr i usług środowiskowych – nie istnieją zatem również ceny rynkowe, na których można byłoby się oprzeć, określając ich wartość. Ekonomiści poradzili sobie jednak z tym problemem, opracowując dwie techniki wyceny dóbr nierynkowych: pośrednie i bezpośrednie. Te pierwsze liczą wartości ekonomiczne, badając tak zwane rynki zastępcze, na których ludzie sprzedają i kupują dobra komplementarne w stosunku do tego, które nas interesuje.
Drugie z kolei odnoszą się do hipotetycznego rynku, na którym dane dobro mogłoby być kupowane i sprzedawane; ekonomiści zatem pytają ludzi wprost, ile byliby gotowi zapłacić (willingness to pay – WTP) za to, czego nie mają.
Pośrednie techniki wyceny uważane są przez większość ekonomistów za bardziej wiarygodne, gdyż opierają się na faktycznie ujawnionych preferencjach. Sztandarowym przykładem tego podejścia jest metoda kosztu podróży (travel cost method – TCM), po raz pierwszy zaproponowana przez Hotellinga. Idea jest bardzo prosta: o wartości danego miejsca dla odwiedzających świadczy cena, jaką zapłacili za podróż.
Zgodnie z teorią ekonomii, wartość przypisana obejrzeniu miejsca nie powinna być niższa niż koszt podróży. Dla niektórych odwiedzających może być natomiast wyższa. Co więcej, analiza zazwyczaj obejmuje tylko ułamek wszystkich odwiedzających dane miejsce. Istnieją techniki ekonometryczne pozwalające znaleźć funkcje popytu na podstawie obserwowanego rozkładu kosztów podróży.
Jeśli nie można łatwo zidentyfikować rynku zastępczego, wartość dobra nierynkowego trzeba oszacować w sposób bezpośredni, pytając ludzi o WTP na hipotetycznym rynku. Pierwszą techniką, jaką opracowano do tego celu, jest wycena warunkowa (contingent valuation method – CVM). Osobie ankietowanej przedstawiany jest hipotetyczny scenariusz dostarczania danego dobra, a odpowiedzi tej osoby są uwarunkowane akceptacją tego scenariusza (stąd też jego nazwa). Komisja Arrowa-Solowa ustaliła, że właściwie zaprojektowana ankieta CVM jest wiarygodna i może być stosowana do szacowania wartości przyrodniczych.